Αφιέρωμα: Ο Ανδρέας Παπανδρέου και η Κύπρος

 23 Ιουνίου 2025

Του Γιαννάκη Λ. Ομήρου

51 χρόνια  από την τραγωδία της Κύπρου του 1974, αλλά και 29 χρόνια από τότε που έφυγε από την ζωή ο Ανδρέας Παπανδρέου στις 23 Ιουνίου του 1996. Και είναι χρήσιμη η αναφορά σε όσα ο Ανδρέας έπραξε για την Κύπρο, θεμελιώνοντας τους ακατάλυτους εθνικούς δεσμούς του Μητροπολιτικού και του Κυπριακού Ελληνισμού.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου μια από τις μεγαλύτερες πολιτικές φυσιογνωμίες της νεότερης Ελληνικής πολιτικής ιστορίας, έθεσε σφραγίδα ανεξίτηλη στην πορεία του έθνους με κυρίαρχα τα στοιχεία της εμπέδωσης της εθνικής ανεξαρτησίας, της λαϊκής κυριαρχίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Πολιτικός, ακαδημαϊκός, αγωνιστής, οραματιστής ο Ανδρέας εξακολουθεί να παραμένει και σήμερα επίκαιρος και οι δημοκρατικές και αγωνιστικές του υποθήκες πολύτιμη κιβωτός αρετών και πυξίδα πλεύσης για ολόκληρο τον Ελληνισμό.

Η εμφάνιση του στο ελληνικό πολιτικό και εθνικό προσκήνιο ήταν πράξη ριζοσπαστική, ανατρεπτική, επαναστατική. Τα μηνύματα του ενάντια στο κατεστημένο, στη ξενοκρατία, ότι η «Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες», σηματοδότησαν   μια νέα περίοδο στη σύγχρονη ελληνική πολιτική ιστορία που ξεπερνούσαν την πίκρα του εμφυλίου, το άγος των παλατιανών και έξωθεν κινούμενων κυβερνήσεων και έφερναν στο προσκήνιο των πολιτικών εξελίξεων εντελώς καινούργιες δυνάμεις μακριά από δύσκαμπτες αντιλήψεις και μακροχρόνιους συντηρητισμούς.

Ήδη από τη δεκαετία του 1960, τοποθετείται με σαφήνεια ενάντια στις απόπειρες δημοκρατικών εκτροπών, στηρίζοντας τον αγώνα του Γεώργιου Παπανδρέου για υπεράσπιση του δημοκρατικού πολιτεύματος από τις ποικίλες υπονομεύσεις.

Αμείλικτος εχθρός της κατάλυσης της δημοκρατίας το 1967, από τη χούντα των συνταγματαρχών, βρίσκεται αρχικά στη φυλακή και αργότερα εξόριστος, επικεφαλής του ΠΑΚ, στον αγώνα για την ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος και για μια πραγματική δημοκρατία με κατοχυρωμένη τη λαϊκή κυριαρχία και την εθνική ανεξαρτησία.

Η κατάρρευση της δικτατορίας υπό το βάρος της εθνικής προδοσίας της Κύπρου βρίσκει τον Ανδρέα επικεφαλής του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος να φέρνει το μήνυμα για τη νέα Ελλάδα.

Μιλώντας στην Αχαΐα στην πολιτική του εξόρμηση στη μεταπολίτευση δηλώνει:

« Το μήνυμα που μεταφέρω είναι απλό. Πολιτικά θα μεταβάλουμε την Ελλάδα από τρομοκρατούμενο αστυνομικό κράτος σε σύγχρονη ουσιαστική δημοκρατία. Οι αστυφύλακες, οι χωροφύλακες και οι γραφειοκράτες θα γίνουν υπηρέτες του λαού και όχι τύραννοι του».

Μιλώντας δε για την ανάγκη τερματισμού της ανάμιξης των ξένων στην Ελληνική πολιτική ζωή τόνιζε:

« Η Ελλάδα είναι μέλος της Δυτικής Συμμαχίας και την πραγματικότητα αυτή δεν αμφισβητούμε διόλου. Αλλ’ επ’ ουδενί λόγο θα δεχθούμε το ρόλο δορυφόρου και τις συνεχείς επεμβάσεις στην εσωτερική μας πολιτική ζωή. Σύμμαχοι ναι. Δορυφόροι όχι».

Το ξερίζωμα του παρακράτους, των μηχανισμών της δικτατορίας, η εθνική συμφιλίωση, η αναγνώριση της εθνικής αντίστασης, οι κοινωνικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις με επίκεντρο την στήριξη των μη προνομιούχων και μια εθνικά ανεξάρτητη και αξιοπρεπής εξωτερική πολιτική είναι τα μεγάλα επιτεύγματα της διακυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου ταυτίστηκε κατά τρόπο απόλυτο με τους αγώνες και τις αγωνίες του Κυπριακού Ελληνισμού.

Ήδη από τη δεκαετία του 1960 ο Ανδρέας δηλώνει ότι «η ουσία του Κυπριακού προβλήματος έχει ελάχιστη σχέση – αν υποτεθεί ότι έχει καθόλου σχέση – με τη συμβίωση των δύο εθνοτήτων της Κύπρου».

Κατά την επίσκεψη του στην Κύπρο εκείνη την ταραγμένη περίοδο, προσκεκλημένος του Προέδρου Μακαρίου, τοποθετείται με σαφήνεια και κατηγορηματικότητα εναντίον του διχοτομικού Σχεδίου Άτσεσον.

Με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1981 ο Ανδρέας Παπανδρέου διακηρύττει από το επίσημο βήμα της Βουλής των Ελλήνων το ιστορικό «casus belli» δηλώνοντας ότι οποιαδήποτε επίθεση εναντίον της Κύπρου θα ισοδυναμεί με επίθεση εναντίον της Ελλάδας και θα σημαίνει Ελληνοτουρκικό πόλεμο.

Το 1982 πραγματοποιεί την πρώτη ιστορική επίσκεψη Έλληνα Πρωθυπουργού στην Κύπρο και τυγχάνει αποθεωτικής υποδοχής από τον Κυπριακό Ελληνισμό. Και με γενναιοφροσύνη, υπογραμμίζει τις ευθύνες του Μητροπολιτικού Ελληνισμού έναντι της Κύπρου.

Ιδού τι είπε ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κύπρου στις 28 Φεβρουαρίου του 1982.

«Ο Πρόεδρος σας σωστά αναφέρθηκε στις τεράστιες ευθύνες που έχει η Μητρόπολη του Ελληνισμού, η Ελλάδα, απέναντι στον Κυπριακό Ελληνισμό. Πράγματι άφρονες αξιωματικοί αφού κατόρθωσαν να υπονομεύσουν τις ένοπλες δυνάμεις παρέμειναν διά της βίας στην εξουσία επτά ολόκληρα χρόνια. Και στο τέλος της καταστροφικής τους πορείας παράσυραν στην καταστροφή και τη μεγαλόνησο την Κύπρο. Η ευθύνη είναι δική τους και όχι του ελληνικού λαού ο οποίος δεν ήταν σε θέση να εκφράσει τον πόθο του για μια Κύπρο ανεξάρτητη, για μια Ελλάδα δημοκρατική.

Αλλά παραμένει αλήθεια ότι είναι ελλαδική ευθύνη, όπως και αν συνέβη, εάν θέλετε είναι ευθύνη δική μας, γιατί δεν κατορθώσαμε να δοκιμάσουμε τότε τους δημοκρατικούς θεσμούς σε βάσεις μόνιμες που να εγγυούνται πάντα το σεβασμό της λαϊκής κυριαρχίας. Και ένας από τους σκοπούς του ταξιδιού μου εδώ, είναι να επουλώσω, όπως είπα και χθες, αυτό το τραύμα και να σας διαβεβαιώσω ότι δεν είσαστε μόνοι, ότι η Ελλάδα γνωρίζει σήμερα άριστα την ευθύνη απέναντι στον ελληνισμό της Κύπρου».

Κονιορτοποιεί τη θεωρία των αποστάσεων και διακηρύττει την  πολιτική της συμπαράταξης και της συναπόφασης. Εγκαταλείποντας την πολιτική ότι «η Κύπρος αποφασίζει και η Ελλάς συμπαρίσταται».

Το 1993 εξαγγέλλει σε συνεννόηση με την Κυπριακή Κυβέρνηση – κυβέρνηση Γλαύκου Κληρίδη – το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου, που υπήρξε απαύγασμα της συλλογικής σοφίας του Έθνους προς αντιμετώπιση του τουρκικού επεκτατισμού.

Για πρώτη φορά η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία υπερίπταται των Κυπριακών αιθέρων και προσγειώνεται στην Αεροπορική Βάση Ανδρέα Παπανδρέου ενώ το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό ναυλοχεί στα Κυπριακά λιμάνια.   Το ηθικό του Κυπριακού Ελληνισμού αναπτερώνεται.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου έφυγε αλλά οι πολιτικές, τα μηνύματα και οι υποθήκες του παραμένουν ζωντανές και εξαιρετικά επίκαιρες.

Παρέλαβε το Κυπριακό ως επαχθές βάρος και το μετέτρεψε σε κορυφαίο εθνικό θέμα.

51 χρόνια μετά, με το μίασμα της τουρκικής κατοχής να συνεχίζεται, τα διδάγματα του Ανδρέα Παπανδρέου είναι απολύτως αναγκαία για το σήμερα και το αύριο.

Αυτή την κρίσιμη ώρα για το μέλλον του Κυπριακού Ελληνισμού ανατρέχουμε στις αγωνιστικές παρακαταθήκες του Αντρέα.

Τιμώντας έμπρακτα τη μνήμη του.  Με τη διαβεβαίωση ότι θα αγωνιστούμε χωρίς μισαλλοδοξία αλλά με αδιαπραγμάτευτη προσήλωση σε αρχές για την πλήρη κατοχύρωση των δικαιωμάτων του Κυπριακού λαού στη βάση του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου.

Έτσι, θα τιμήσουμε την μνήμη του χωρίς εκπτώσεις, προσαρμογές και ανιστόρητες υποχωρήσεις.

Πρώην Προέδρου Βουλής των Αντιπροσώπων                                     

anoixtoparathyro.gr