Τα θαύματα του Έβρου

Mια ειδική ομάδα συνοριοφυλάκων αποτάχθηκε από το σώμα με την κατηγορία της αναξιοπρεπούς συμπεριφοράς. Όμως η ένορκη διοικητική εξέταση αποκάλυψε πως η έρευνα για την υπόθεσή τους αποσιώπησε σημαντικές παραβάσεις, όχι για το πώς δρούσαν οι ίδιοι, αλλά συνολικά η ΕΛΑΣ στην παρέβρια περιοχή.

 Τετ. 17 Σεπτεμβρίου 2025 

ΤασοΣ Τελλογλου

«Ήμασταν στο γραφείο του Σ. και μου επισήμανε “προσέχτε, βαδίζουμε σε μία πολύ λεπτή κλωστή που χωρίζει τη νομιμότητα από την παρανομία”. Του είπα ότι κάνει λάθος. Κινούμαστε μόνο στην παρανομία: ό,τι κάνουμε είναι παράνομο». 

Αυτός και άλλοι δεκάδες παρόμοιοι διάλογοι μεταξύ των αστυνομικών υπαλλήλων της παρέβριας περιοχής, που έγιναν με αφορμή μία υπόθεση της υπηρεσίας εσωτερικών υποθέσεων, δείχνουν το δεινό δίλημμα στο οποίο βρίσκονται τα αστυνομικά όργανα όταν καλούνται να εφαρμόσουν το δόγμα της αποτροπής – που στην πραγματικότητα είναι το δόγμα της επαναπροώθησης.

Πώς λάβαμε γνώση αυτών των διαλόγων; Τα πράγματα ξεκίνησαν από αλλού.

Η κατηγορία που δεν αποδείχθηκε

Το καλοκαίρι του 2023 είχαμε γράψει από την Ορεστιάδα για την υπόθεση της σύλληψης και προφυλάκισης πέντε μελών μίας από τις επτά ειδικές ομάδες της Ελληνικής Αστυνομίας στον Έβρο, μετά από πολύμηνη έρευνα της υποδιεύθυνσης εσωτερικών υποθέσεων της ΕΛΑΣ στη Βόρεια Ελλάδα (Θεσσαλονίκη). Με μία ανώνυμη καταγγελία που έγινε τον Οκτώβριο του 2022, κάποιοι –αστυνομικοί προφανώς– είχαν κατηγορήσει τους πέντε για διαφθορά.

Στρατιωτικοί στις Καστανιές Έβρου, στις 2 Μαρτίου 2020. [Βασίλης Βερβερίδης/MotionTeam]

Ο ανώνυμος καταγγέλλων, που προφανώς δραστηριοποιούνταν κοντά γεωγραφικά στην ειδική αστυνομική ομάδα, γράφει για «ομάδα εγκληματιών που βγάζουν λεφτά στις πλάτες της πατρίδας μας. Η χώρα χτίζει τείχος για να κρατήσει τους λαθρομετανάστες εκτός και αυτοί θησαυρίζουν βοηθώντας τους να μπουν μέσα». Οι εσωτερικές υποθέσεις της Αστυνομίας ζητούν και πετυχαίνουν από την εισαγγελία την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών 11 αστυνομικών της περιοχής. Η άρση, που περιορίζεται στην τελική φάση στους πέντε αστυνομικούς της ειδικής μονάδας, θα ανανεωθεί δύο φορές και δεν θα περιοριστεί στην παρακολούθηση των κινητών τους τηλεφώνων, αλλά θα επεκταθεί και σε παρακολούθηση χώρου –προφανώς αυτοκινήτων–τουλάχιστον μετά τις 26 Απριλίου του 2023, δηλαδή στην τελευταία φάση. Από τα πρωτόκολλα των καταγραφών των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων προκύπτουν ελάχιστες έως και καθόλου ενδείξεις για «αποδοχή δώρων» από τους κατηγορούμενους αστυνομικούς. 

Την πρώτη φάση της ποινικής διαδικασίας ακολούθησε Ένορκη Διοικητική Εξέταση για τον πειθαρχικό έλεγχο των αστυνομικών, εκτεταμένα έγγραφα της οποίας είδαμε. 

«Δεν διαπιστώθηκε παράνομος πλουτισμός»

Εκ μέρους της υπηρεσίας εσωτερικών υποθέσεων κατέθεσε στην ΕΔΕ ο αστυνομικός Δ.Κ., που περιέγραψε τις 12 περιπτώσεις κατά τις οποίες οι αστυνομικοί της ομάδας των πέντε «άφησαν» μετανάστες να μπουν στη χώρα, παραβιάζοντας τον νόμο. Σκοπός τους ήταν να πιάσουν τον διακινητή που θα τους παραλάμβανε από την ελληνική πλευρά των συνόρων. Συνολικά κατά το κατηγορητήριο μπήκαν παράνομα 134 άτομα χωρίς να συλληφθούν.

Αστυνόμοι και μετανάστες στον Έβρο, τον Μάρτιο του 2020. [Βασίλης Βερβερίδης/MotionTeam]

Αρχικά η υπηρεσία εσωτερικών υποθέσεων της Θεσσαλονίκης πίστευε ότι εξ αιτίας κάποιων συνομιλιών που άκουσαν για «παπούτσια» και «βαλίτσες», οι πέντε χρηματίζονταν. Αλλά η έρευνα δεν μπόρεσε να εντοπίσει χρήματα. Έτσι ο εκπρόσωπος της υπηρεσίας συμπέρανε στα πλαίσια της ΕΔΕ ότι: «Σκοπός κάθε εγκληματικής οργάνωσης και της συγκεκριμένης είναι το παράνομο κέρδος. Κάτι που από την υπηρεσία μου δεν διαπιστώθηκε δια ζώσης».

Μια διαδεδομένη πρακτική

Από την αρχή του ξετυλίγματος της υπόθεσής τους, οι «πέντε του Διδυμότειχου/Ορεστιάδας» επέμεναν ότι οι «εξαφανισμένοι» μετανάστες δεν έμειναν ποτέ στη χώρα, αλλά είχαν «απλά» επαναπροωθηθεί στην Τουρκία. Δύο διαφορετικές αστυνομικές πηγές της περιοχής που μου μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας είπαν το εξής πολύ απλό: «Όσοι συλλαμβάνονται έχουν δικαίωμα να κάνουν αίτηση ασύλου. Γι' αυτό οι οδηγίες που δίνουμε είναι να μην γίνονται και να μην καταγράφονται συλλήψεις παρά μόνο των οικογενειών και όχι πάντα». Ο διοικητής των πέντε, Ι.Α., που κατέθεσε στην ΕΔΕ, είπε επί λέξει: «Όταν τους συλλαμβάνουμε, νομιμοποιούμε την παραμονή τους στην Ελλάδα. Οι άλλοι πάνε πίσω». Κι ένας συνάδελφός του από την Ορεστιάδα πρόσθεσε ότι, κατά την αργκό των αστυνομικών της περιοχής, όσοι προωθούνται για να γυρίσουν στην Τουρκία «μπαίνουν στην επιχείρηση».

Πινακίδα στο τελωνειακό πέρασμα στις Καστανιές Έβρου, 2 Μαρτίου 2020. [Στέλιος Μίσινας/Eurokinissi]

Ένας από τους δύο συνηγόρους των πέντε, ο πολύ έμπειρος υπερασπιστής συνοριοφυλάκων Γιώργος Αντωνιάδης, ρώτησε επανειλημμένα τι σημαίνει ότι κάποιοι μετανάστες γυρίζουν «στην επιχείρηση». Ο διοικητής Ι.Α. αγνοούσε τη λέξη «επιχείρηση», ή τουλάχιστον έτσι είπε. Αυτό που περιέγραψαν ωστόσο οι πέντε δεν αφήνει αμφιβολία πως το «όσο το δυνατόν λιγότερες συλλήψεις» ήταν μία διαδεδομένη πρακτική της αστυνομίας στον Έβρο που είχε υπαγορευθεί από τα πάνω. Η φρασεολογία ήταν «συνελήφθησαν τόσοι, δικογραφία τόσοι, οι άλλοι στην επιχείρηση» ή «απευθείας στην επιχείρηση». Ο Ι.Α. είπε «επαναλαμβάνω ότι αποτροπή είναι ότι δεν επιτρέπουμε με την παρουσία μας να εισέλθουν σε ελληνικό έδαφος. Αυτά τα στατιστικά δεν κοινοποιούνται σε κανέναν. Άρα δεν μπορεί να τα ξέρει το εσωτερικών υποθέσεων».

Επαναπροωθήσεις, όχι αποτροπές

Ένας από τους πέντε κατηγορούμενους/ελεγχόμενους, ο Χ.Π., αναφέρει μιλώντας στην ένορκη διοικητική εξέταση ότι «όλα αυτά που αναφέρονται σαν αποτροπές είναι επαναπροωθήσεις». Και εξηγεί ότι αν πάει να εμποδίσει τη βάρκα την ώρα που διασχίζει το ποτάμι, να κάνει δηλαδή αποτροπή εισόδου στην ελληνική επικράτεια, ο διακινητής θα βγάλει ένα μαχαίρι και θα τη σκίσει. «Η βάρκα θα σκάσει, θα βουλιάξει και πιθανόν να πνιγούν τέσσερα ή πέντε παιδιά».

Τι ακριβώς συνέβαινε στην υπηρεσία εξηγεί ο ανώτερος σε βαθμό από τους πέντε, Χ.Α.: «Μόλις οι μετανάστες περάσουν στην ελληνική επικράτεια, γίνεται σύλληψη. Οδηγούνται με υπηρεσιακό βαν στην υπηρεσία μας ή στο Χειμώνιο (σ.σ.: παρέβριο χωριό μεταξύ Διδυμότειχου και Ορεστιάδας). Από εκεί και πέρα εμείς δεν ασχολούμαστε. Υπάρχει ειδική ομάδα που αναλαμβάνει την “επιχείρηση”, δηλαδή επιβλέπει τις επαναπροωθήσεις. Αυτή τη στιγμή τις επαναπροωθήσεις τις κάνουν οι ίδιοι οι μετανάστες, Σύροι, Πακιστανοί. Κατά καιρούς επιλέγουν οι ανώτεροι ποιοι θα είναι αυτοί. Και επειδή ο Β.Τ. (σ.σ.: αναφέρεται σε άλλο μέλος της ομάδας των πέντε, που οι εσωτερικές υποθέσεις χαρακτήρισαν αρχηγό της “εγκληματικής οργάνωσης”) είχε τουρκική κάρτα κινητού, κάτι που ήταν σε γνώση όλων και του εισαγγελέα, ο αστυνομικός διευθυντής Ε. του είχε ζητήσει να έρθει σε επαφή με κάποιους Σύρους και Πακιστανούς από την Τουρκία για να κάνουν αυτή τη δουλειά (σ.σ.: να επαναπροωθούν τους μετανάστες)». 

Μετανάστης περπατά στις ράγες του τρένου στις Καστανιές Έβρου, τον Μάρτιο του 2020. [Στέλιος Μίσινας/Eurokinissi]

Αφορμή για την αναζήτηση συνεργαζόμενων αλλοδαπών ήταν αρχικά η πανδημία κόβιντ, που έκανε τις επαναπροωθήσεις από την ελληνική αστυνομία εξαιρετικά επικίνδυνες, όπως συμπεραίνει ένας ανώτερος αξιωματικός της ΕΛΑΣ στην περιοχή. 

Αλλά η συνεργασία με τους μέχρι πρότινος διωκόμενους δεν είναι πάντα ανέφελη.

Μια φορά ο αρχηγός των βαρκάρηδων, ονόματι Μάικ (σ.σ.: από τη Συρία) καταγγέλθηκε από τους πέντε ότι κυκλοφορούσε με πιστόλι και ότι προωθούσε στο ελληνικό έδαφος «άτομα από τις βραχονησίδες» (εννοούν τους μετανάστες που περνούν μέσω βραχονησίδων στο ελληνικό έδαφος). Αργότερα ένας «ανώτερος» καθησυχάζει τους άνδρες της ειδικής ομάδας, λέγοντάς τους ότι το πιστόλι του Μάικ ήταν ρέπλικα και ότι κανένας δεν κινδύνευε από αυτό.

Ένας άλλος αρχιβαρκάρης, επιφορτισμένος με τις επαναπροωθήσεις, συλλαμβάνεται από τους Τούρκους στρατοχωροφύλακες και τους λέει ότι συνεργάζεται με τις ελληνικές αρχές. Τότε έρχεται η ώρα των Σύρων, καθώς οι Πακιστανοί έχουν πλέον «καεί» λόγω της ομολογίας του ομοεθνούς τους. 

Τα ευτράπελα με τους αλλοδαπούς δεν σταματούν εκεί. Ένας Αφγανός συνεργαζόμενος με την ΕΛΑΣ ανεβάζει βίντεο στο TikTok στο οποίο επαίρεται πόσο καλά περνάει καπνίζοντας χασίς. «Τα λεφτά είναι καλά, ελάτε!», παροτρύνει τους συμπατριώτες του. Οι προϊστάμενοι ειδοποιούνται από τους πέντε και το βίντεο κατεβαίνει.

Καφές και τσιγάρα

Η υπηρεσία δεν μπορεί να πληρώσει ούτε τους βαρκάρηδες αλλά ούτε και τους πληροφοριοδότες των πέντε. Έτσι οι πληρωμές αυτές γίνονται σε είδος. Οι μεν αλλοδαποί που κάνουν τις επαναπροωθήσεις πληρώνονται με φαγητό, ύπνο (σε ένα κοντέινερ) και τα κινητά τηλέφωνα των μεταναστών. Για τους πληροφοριοδότες των πέντε, η ανταμοιβή είναι νες καφέ, τσιγάρα και κάποια άλλα είδη που έχουν ανάγκη. Σε έναν χορό εκατομμυρίων –μέχρι 7.000 ευρώ πληρώνει ο κάθε μετανάστης– τα μέσα αυτά μοιάζουν εξωπραγματικά για την άντληση πληροφοριών. Αλλά χρησιμοποιούνται.

Έπαρση της ελληνικής σημαίας στις Καστανιές Έβρου για την εθνική επέτειο την Τετάρτη 25 Μαρτίου 2020. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΛΕΞΟΥΔΗΣ/POOL ΑΠΕ-ΜΠΕ/EUROKINISSI]

Η τύχη των πέντε μετά την ΕΔΕ; Οι διενεργούντες την εξέταση προσπέρασαν τον σκόπελο της δικής τους διαπίστωσης ότι δεν προέκυψε παράνομος πλουτισμός, αναφέροντας ότι ο σκοπός της εγκληματικής οργάνωσης «μπορεί να έχει οποιοδήποτε κίνητρο». Το υπηρεσιακό συμβούλιο αποφάσισε τελικά να αποτάξει τους πέντε. Σήμερα στον Έβρο δεν λειτουργεί καμία από τις επτά ειδικές ομάδες της αστυνομίας.

 

insidestory.gr