Επί δικαίους και αδίκους: Η κακοσχεδιασμένη πληρωμή των αγροτών
Η πρώτη πληρωμή των αγροτικών επιδοτήσεων με το νέο σύστημα δεν έπεισε. Όχι μόνο επειδή τα χρήματα ήταν λιγότερα, αλλά κυρίως επειδή δεν έγιναν σαφή τα κριτήρια με τα οποία δόθηκαν.
Παρ. 05 Δεκεμβρίου 2025
Η ιστορία του Χρήστου Σιδηρόπουλου είναι χαρακτηριστική. Ανήκει στην ιστορική γενιά των αγροτοσυνδικαλιστών της Νέας Δημοκρατίας. Την περασμένη Κυριακή, στη συμπλοκή με την αστυνομία στο μπλόκο των αγροτών και των κτηνοτρόφων στη Λάρισα, έπεσε κάτω από χτύπημα αστυνομικού και έσπασε δύο πλευρά. Ο Σιδηρόπουλος μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο της Λάρισας κρατούμενος. Εκεί αναζήτησε μεταξύ άλλων τη νομική συμβουλή τηςΖωής Κωνσταντοπούλου.
Η περίπτωση του Σιδηρόπουλου δεν είναι μεμονωμένη. Δεξιοί αγρότες κα κτηνοτρόφοι πρωταγωνιστούν, όπως και πριν από ενάμιση μήνα, στα μπλόκα, αφού η προκαταβολή της βασικής αγροτικής ενίσχυσης (ένα είδος ενίσχυσης εισοδήματος), που έγινε την περασμένη Παρασκευή, αντί να τα αποκαθηλώσει τα τροφοδότησε.
![Μπλόκο αγροτών και κτηνοτρόφων από τη Λάρισα, την Ελασσόνα, τον Τύρναβο, την Αγιά και τα Φάρσαλα και την Μαγνησία με τρακτέρ και αγροτικά μηχανήματα στον κόμβο της Εθνικής Οδού στη Νίκαια Λάρισας, στις 30 Νοεμβρίου 2025. Οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι διαμαρτύρονται για τις καθυστερήσεις στην καταβολή ενισχύσεων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, το υψηλό κόστος παραγωγής και τις χαμηλές τιμές διάθεσης των προϊόντων τους. [Eurokinissi]](/sites/default/files/styles/image_ckeditor_medium/public/2025-12/ferrari6757133.jpg.webp?itok=inxGPoRs)
Συμπληγάδες
Η κυβέρνηση βρέθηκε ανάμεσα σε συμπληγάδες, καθώς η ΕΕ προειδοποίησε ότι δεν θα ανεχόταν μία (ακόμα) αντικανονική πληρωμή των επιδοτήσεων και, όπως παραδέχθηκε μέλος του υπουργικού συμβουλίου μιλώντας μου, «χωρίς την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (σ.σ.: την έφοδό της στα γραφεία του ΟΠΕΚΕΠΕ και την δικογραφία που εστάλη στη Βουλή) δεν θα γινόταν τίποτα σε σχέση με τις αλλαγές που μόνοι μας έπρεπε να κάνουμε στο σύστημα πληρωμής των αγροτικών επιδοτήσεων».
Σύμφωνα με δύο μέιλ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που παρουσίασε η κυβέρνηση το απόγευμα της περασμένης Πέμπτης στην Αθήνα, η ΕΕ ζήτησε στις 27 Μαρτίου 2025 να μην επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος, με αυτά τα λόγια: «Ορισμένες από τις εν λόγω ελλείψεις έχουν εντοπιστεί την προηγούμενη περίοδο της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ), συνεπώς είναι επαναλαμβανόμενες, πράγμα που σε συνδυασμό με τη σοβαρότητά τους, υποδηλώνει την ύπαρξη σοβαρού προβλήματος που επηρεάζει τη βεβαιότητα που μπορεί να αποκομίσει η Γενική Διεύθυνση AGRI όσον αφορά την επιλεξιμότητα των τρεχουσών και μελλοντικών δαπανών της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής που υπόκεινται στο ΟΣΔΕ (Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου, δηλαδή η διαδικασία που δηλώνει την έκταση την οποία καλλιεργούμε για το τρέχον έτος)».
«Με απλά λόγια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μας είπε μην ξανακάνετε τα ίδια λάθη, θα κόψουμε μέρος μικρό η μεγάλο των χρημάτων που παίρνετε για επιδοτήσεις», μου λέει ο ίδιος υπουργός.
Η ΕΕ συνέδεσε την προειδοποίησή της αυτή με την ανάγκη υποβολής ενός «σχεδίου δράσης» για τη βελτίωση του καθεστώτος των πληρωμών και του ελέγχου τους από την ελληνική διοίκηση. Χωρίς την υποβολή του, προειδοποίησε ότι «ενδέχεται να εκδώσει εκτελεστικές πράξεις για την αναστολή των μηνιαίων πληρωμών». Σε ένα βιβλίο, το 14 σκιές και αλήθειες της Ελλάδας
των Σταύρου Θεοδωράκη και Άρη Βουρβούλια, που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, οι συγγραφείς κάνουν τον υπολογισμό με βάση τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι η Ελλάδα από το 2017 ως το 2023 εισέπραττε σταθερά άνω των 2 δισεκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο από την Κοινή Αγροτική Πολιτική για ενίσχυση εισοδήματος και συγκεκριμένων αγροτικών προϊόντων. Αντίθετα, μόνο το 1/3 (κάποιες χρονιές και λιγότερα) των ενισχύσεων κατευθυνόταν σε προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης – δηλαδή τα προγράμματα για τη βελτίωση της παραγωγικότητας στον αγροτικό τομέα. Φέτος για πρώτη φορά θα δοθεί γι' αυτά τα προγράμματα ένα ποσό που ξεπερνάει το 1 δισεκατομμύριο. Ήταν ένα καλό που έφερε η κρίση του ΟΠΕΚΕΠΕ. Μένει να φανεί πώς θα αξιοποιηθεί.
Οι λόγοι που κάποιοι δεν πληρώθηκαν
Η κυβέρνηση είχε δεσμευτεί δια του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστα Τσιάρα ότι εγκαταλείπει την τεχνική λύση
, την πρακτική δηλαδή που ίσχυε από το 2015-2016, σύμφωνα με την οποίαν αν σε μία περιοχή η γη για τη βοσκήσιμη έκταση δεν αρκούσε, μπορούσε να «δανειστεί» από μία άλλη, όσο μακριά και αν ήταν. Η «ριξιά» αυτή αποδείχτηκε, όπως άλλωστε είχαμε προβλέψει, πολύ ριψοκίνδυνη. Στην Κρήτη, για παράδειγμα, την «πρωταθλήτρια» της τεχνικής λύσης, πληρώθηκε στους δύο νομούς (Ρέθυμνο, Ηράκλειο) με τα μεγαλύτερα προβλήματα παρατυπιών και παρανομιών μόνο το 25% των κτηνοτρόφων.
Αντίστοιχα –όχι του ίδιου μεγέθους–προβλήματα υπήρξαν σε όλες τις αγροτικές περιοχές. Τι συνέβη με τους υπόλοιπους που δεν πληρώθηκαν
;
Το υπουργείο δεν έλαβε υπόψιν, όπως είχε ανακοινώσει, «δανεισμένη» γη από άλλες περιοχές (κατάργηση της τεχνικής λύσης). Οπότε είτε κάποιοι δεν δήλωσαν καθόλου γη, είτε δήλωσαν σε περιοχές μακριά από την έδρα τους και απορρίφθηκαν. Στη Μαγνησία, για παράδειγμα, πολλοί αγρότες «κόπηκαν», σύμφωνα με τον βουλευτή της ΝΔ Χρήστο Μπουκώρο, επειδή δεν μπορούσαν να δανειστούν εκτάσεις από αλλού. Αντίθετα, σε γειτονικούς της Μαγνησίας νομούς έμειναν λιγότεροι απλήρωτοι, καθώς είχαν εκτάσεις να δηλώσουν στην έδρα τους.
Η κυβέρνηση πάντως –και αυτό ισχύει και για τους κτηνοτρόφους της Κρήτης– δεσμεύτηκε
δια του αντιπροέδρου της Κωστή Χατζηδάκη και του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κώστα Τσιάρα ότι σε δεύτερη φάση μέσα στον Δεκέμβριο και αφού γίνουν οι σχετικοί έλεγχοι, κτηνοτρόφοι με τιμολόγια κρέατος, γάλακτος και αγοράς ζωοτροφών θα αποζημιωθούν, μόνο για εφέτος, έστω και αν η βοσκήσιμη γη τους δεν επαρκεί.Σε σχέση με το πρόβλημα που ανακύπτει όταν οι διαθέσιμοι βοσκότοποι δεν καλύπτουν το ζωικό κεφάλαιο των κτηνοτρόφων, το υπουργείο έκανε την παρακάτω διευκρίνιση: «Το θέμα αφορά 5 νομούς της χώρας (Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Αιτωλοακαρνανία, Πιερία και οριακά τη Λάρισα) και 13.421 κτηνοτρόφους που, ενώ διαθέτουν τιμολόγια συνδεόμενα με παραγωγικά κριτήρια (γάλα-κρέας-ζωοτροφές), λόγω του μαθηματικού τύπου που εφαρμόζεται λαμβάνουν μικρότερη επιδότηση. Ήδη έχει δοθεί εντολή στον ΟΠΕΚΕΠΕ να υπάρξει το ταχύτερο δυνατόν συμπληρωματική καταβολή έτσι ώστε οι πραγματικοί παραγωγοί σε όλες αυτές τις περιοχές της χώρας –όσοι δηλαδή από τα τιμολόγια που διαθέτουν αποδεικνύουν ότι δικαιούνται μεγαλύτερη επιδότηση από αυτή που λαμβάνουν– να τύχουν ισότιμης μεταχείρισης με τους υπόλοιπους συναδέλφους τους».
- Κάποιοι δεν έλαβαν ενίσχυση καθώς δήλωσαν κτήματα χωρίς να μπορούν να αποδείξουν ότι νόμιμα τα κατέχουν. Ενώ στο ΟΣΔΕ του 2025 δηλώθηκαν 5.986.180 καλλιεργούμενα αγροτεμάχια, εξαιρέθηκαν από την προκαταβολή της βασικής ενίσχυσης λόγω ελλιπών στοιχείων 697.280 αγροτεμάχια. Αυτά τα χωράφια δεν είχαν τον αριθμό που τα χαρακτηρίζει (το «όνομα» του χωραφιού, που είναι ο αριθμός ΑΤΤΑΚ ή ΚΑΕΚ). Ο Γιάννης Βάγγος από τη Λειβαδιά μου είπε ότι «σε όλους μας λείπουν αριθμοί σε κάποια χωράφια, αλλά σε κανέναν δεν λείπουν όλοι οι αριθμοί. Αν λείπουν όλοι οι αριθμοί, τότε κάτι άλλο συμβαίνει».
- Κάποιοι δεν εμφάνισαν καθόλου τιμολόγια κρέατος, γάλακτος και ζωοτροφών, οπότε εξαιρέθηκαν από τη βασική ενίσχυση.
- Και τέλος κάποιοι ελέγχονται αυτή τη στιγμή από την Οικονομική Αστυνομία για επιδοτήσεις που πήραν στο παρελθόν.
Μία λεπτομέρεια που μας εντυπωσίασε είναι ότι στην Κρήτη παρουσιάστηκαν προβλήματα και σε άλλες καλλιέργειες, όπως τις δενδρώδεις και τις αρόσιμες. «Όταν μιλάμε για δενδρώδη καλλιέργεια στην Κρήτη μιλάμε κυρίως για ελιές», μου είπε ένα μέλος της διοίκησης του τοπικού συνεταιρισμού στο Ηράκλειο.
-Πόσα δέντρα δηλώνονται; ρώτησα.
-50 εκατομμύρια.
Αλλά 50 εκατομμύρια, σκέφτηκα, είναι δυνατόν;
Ο ίδιος απέδωσε την αδυναμία να καταγραφεί ο πραγματικός αριθμός των ελαιόδεντρων στην έλλειψη γεωπόνων που δουλεύουν το monitoring –την επαλήθευση (η μη) των επιλέξιμων– από τον δορυφόρο, καθώς μόνο δύο υπάλληλοι «μετράνε» τα 50 εκατομμύρια δέντρα.
Από την τσέπη τους
Την οργή των αγροτών και κτηνοτρόφων δεν δημιουργεί μόνο ένα μένος ενάντια στις αλλαγές (υπάρχουν και τέτοιοι και δεν είναι λίγοι), αλλά και το γεγονός ότι το κράτος δεν ήταν συνεπές απέναντί τους. Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα είναι η έλλειψη συνεκτικού αφηγήματος για το πώς δόθηκαν τα χρήματα της προκαταβολής της βασικής. Ποια ήταν, δηλαδή, τα κριτήρια.
Ο Μύρων Χιλετζάκης, πρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών στην Κρήτη, θεωρεί ότι η πληρωμή έγινε πρόωρα και ότι η προκαταβολή της βασικής ενίσχυσης «δεν έπρεπε να δοθεί διότι η αρχή που χειρίζεται τις πληρωμές [σ.σ.: η ΑΔΑΕ] δεν ήταν έτοιμη».
Ο Χιλετζάκης, που βρίσκεται στην καρδιά των προβλημάτων της πληρωμής της προκαταβολής (Ηράκλειο), δέχτηκε παράπονα το πρωί του περασμένου Σαββάτου από έναν παραγωγό στα Ανώγεια που με 30 τόνους ζωοτροφές και δεκάδες τόνους κρέατος και γάλακτος δεν είχε πάρει ούτε ένα ευρώ επιδότηση, επειδή κανείς δεν είχε γη να του δώσει στην Κρήτη. (Θα πείτε, πού πήγαινε τα ζώα του; Αυτό όμως είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα που δεν χωράει στο σημερινό άρθρο. Πάντως το βέβαιο είναι ότι κάπου τα πήγαινε, για να παράγει αυτές τις ποσότητες κρέατος, γάλακτος και να καταναλώνουν αυτές τις ζωοτροφές.)
Όμως ακόμα και σε περιπτώσεις στη βόρεια και κεντρική Ελλάδα που έλειπαν τα στοιχεία εντοπισμού των ακινήτων (ΑΤΤΑΚ και ΚΑΕΚ) ή ο δορυφόρος είχε βρει ότι στα χωράφια δεν είχαν γίνει αγροτικές δουλειές, μπορεί να έχει γίνει λάθος, που οδήγησε σε άδικη αντιμετώπιση από την αρχή των πληρωμών. Στο Αμύνταιο, για παράδειγμα, οι παραγωγοί έχουν παραλείψει να μεταγράψουν μία έκταση διαφιλονικούμενη ανάμεσα σε δύο χωριά, αν και την καλλιεργούν εδώ και 20 χρόνια (ροδάκινα). Δεν πήραν τη βασική ενίσχυση γι' αυτήν, ούτε όμως πληρώθηκαν για το «κομφούζιο», ένα πρόγραμμα σεξουαλικού αποπροσανατολισμού των εντόμων που προϋποθέτει επενδύσεις (45 ευρώ/στρέμμα), ώστε να αποφεύγονται τα φάρμακα. Το πλήρωσαν από την τσέπη τους. Το ίδιο συνέβη και με τις κρατήσεις για την ασφάλεια του ΕΛΓΑ, για την οποία σε αρκετές περιπτώσεις δεν αρκούσαν τα χρήματα από την επιδότηση, με αποτέλεσμα το κράτος να τα τραβήξει απευθείας από τους λογαριασμούς τους. (Η διοίκηση πάντως του ΕΛΓΑ υποστηρίζει ότι για να γίνουν αυτές οι κρατήσεις υπήρχε συγκατάθεση των αγροτών).
Ακόμα ένα πρόβλημα για τους αγρότες ήταν ότι, ενώ στις αρχές του 2025 ο πρωθυπουργός δεσμεύτηκε για την μείωση της τιμής του αγροτικού πετρελαίου, μόνο μία μειοψηφία από αυτούς (117.000 από τις 272.000) θα πάρει την μείωση, εξαιτίας ενός λάθους στο λογισμικό των πρατηρίων. Για πολλούς αγρότες αυτό το πρόβλημα είναι ενδεικτικό της κρατικής αξιοπιστίας, ιδιαίτερα μετά την απορρόφηση του ΟΠΕΚΕΠΕ από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, που είχε αναλάβει να διεκπεραιώσει το ζήτημα του πετρελαίου. Να σημειωθεί ότι για αυτό το θέμα η ηγεσία της ΕΘΕΑΣ έχει ζητήσει δυο-τρεις φορές συνάντηση από την ανεξάρτητη αρχή, χωρίς αποτέλεσμα.
Όσον αφορά την τιμή του ρεύματος, μετά από δύο χρόνια αγοράς της κιλοβατώρας στα 8 λεπτά με το πρόγραμμα ΓΑΙΑ, οι αγρότες πληρώνουν πάλι τιμή αγοράς 15 λεπτά – δηλαδή 60% πάνω από την. τιμή που πληρώνουν για το οικιακό ρεύμα που καταναλώνουν.
Και το κερασάκι: Με εξαίρεση τα οπωροκηπευτικά, φέτος οι τιμές όλων των αγροτικών προϊόντων έπιασαν πάτο. Οι φακές πωλούνται από τους παραγωγούς στον κάμπο της Θεσσαλίας 0,63 ευρώ το κιλό και στα ράφια των υπεραγορών της Αθήνας φτάνουν τα 4,50 ευρώ. Στο σκληρό σιτάρι (μακαρόνια) ακόμα και με την επιδότηση οι αγρότες «μπαίνουν μέσα» 10 ευρώ στο στρέμμα, ενώ στο βαμβάκι είναι οριακά πάνω από το κόστος όταν έχουν ιδιόκτητα χωράφια, διαφορετικά καταγράφουν ζημιά. Αυτό το πρόβλημα, που καμία κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να λύσει, βρίσκεται στη βάση του θυμού που τροφοδοτεί τις τωρινές κινητοποιήσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια